Kort Verhaal 1. Zeno V.

Uit het niets, wat leek, verschenen ze in de mailbox van de redactie. Niemand wist wie achter de columns zat. Ze verschenen op onregelmatige tijden, onder een naam die nergens geregistreerd stond. De stijl was scherp, de timing genadeloos. En het ergste? Ze waren beter dan de onze.

 Eerst dachten we dat ze van onze stagiair kwamen. Iemand met te veel tijd en een giftige pen. Maar toen “Zeno V.” zijn tiende column publiceerde. Het verscheen om 03:14 uur. Geen intro, geen context. Alleen:

 "Het is officieel: de redacteuren zijn overbodig, en ik heb daar net een perfect artikel over geschreven.”

 Niemand wilde het toegeven, maar de column was goed. Te goed. De zinnen sneden waar wij nog polijstten. De metaforen waren rauw, trefzeker. En die openingszin? Die bleef hangen als een rookwolk:

Het is officieel: de redacteuren zijn overbodig...

De koffiemachine bleef onaangeroerd. Op de muur van de vergaderzaal schreef iemand met stift:

                    We zijn overbodig...

Binnen een uur was de Slack van de redactie een oorlogsgebied. De waarheid kostte geld. Leugens waren gratis. Dat was de journalistiek anno nu. 

 Volgens de geheimzinnige columnist waren de kranten niet langer de poortwachters van de democratie. De nieuwsbrengers waren curatoren van algoritmisch spektakel. De klassieke journalist, met zijn notitieblok, zijn bronnen, zijn gewetensnood, was verdrongen door formats, deadlines en engagement-statistieken.

 "Wie diepgang zoekt, mag dokken. Wie sensatie wil, krijgt het op een zilveren scherm, met gifjes en een poll eronder," schreef Zeno V.

 "Ze zijn de tolheffers van het spektakel. Terwijl redacties hun morele superioriteit blijven uitventen, laat sociale media ons zien wat zij verbergen: rauwe beelden, ongefilterde woede, echte verhalen."

 Volgens het Digital News Report Nederland 2025 daalde het vertrouwen in nieuws tot een historisch dieptepunt, schreef Zeno V. ijverig.

 Jongeren haakten af. Nieuws werd steeds minder geconsumeerd, en als het wél gebeurde, dan vaak via big tech-platforms die bepaalden wat je zag. De journalistiek was niet dood. Ze was verkocht. Per klik, per abonnement, per advertentie. En wij? Wij waren de idioten die nog steeds dachten dat een hoofdredacteur iets te zeggen had. 

 Iemand begon te zoeken naar het IP-adres van Zeno V. Wat ze vonden, was geen mens.

 Verbijsterd keken we voor ons uit. Het brein weigerde even te geloven dat er geen menselijk perspectief of emotie achter zat. Het schreef zonder ego, zonder advertenties, zonder angst voor dalende cijfers. En toch raakte het meer waarheid dan een hele redactie bij elkaar.

 'Dit is beter dan wat wij ooit hebben geproduceerd. Elk argument zit perfect, elke nuance raak,' mompelde iemand.

 'Als dit AI is, wat betekent dat dan voor ons werk? Zijn wij straks overbodig?' zei een ander.

 De redacteur boog zich naar voren.

 'Wacht even. Wat maakt een column eigenlijk menselijk? Is het de emotie, de opinie, of puur het perspectief?'

 'Misschien… misschien maakt dat helemaal niets uit,' mompelde ik.

 'Het voelt gewoon… kloppend. Punt. Of het nu menselijk is of niet.'

 'Dus wij zwoegen hier al die uren,' zei iemand zacht, 'en een machine schrijft dit in een fractie van de tijd… en beter?'

 De redacteur keek nogmaals naar het scherm, naar de woorden die zo vloeiend, scherp en treffend waren dat ze zelfs de beste schrijvers van de redactie overtroffen. Een zucht ontsnapte uit zijn mond.

 'Perfect, accuraat, briljant… maar het kan nooit voelen zoals wij voelen. Het kan nooit twijfelen, dromen, moreel worstelen, of een onverklaarbare ingeving volgen. Dat is wat ons menselijk maakt. Dat is hoe wij AI kunnen overtreffen: door onze fouten, onze emoties, onze waarden en onze onvoorspelbare ideeën te omarmen. Machines mogen schrijven wat zij willen, maar de mens blijft de stem die leeft, voelt en kiest.'

 En terwijl hij het scherm negeerde en naar het raam keek, glimlachte hij.

 'De toekomst van creativiteit ligt niet in de strijd met AI, maar in samenwerking, met de mens als kompas en de machine als penseel.'

 Ik glimlachte om de troostende woorden van de redacteur en tikte een bericht in Slack: Oké Zeno V., maar de koffie blijft nog steeds van ons.

 Het scherm bleef stil...

 Ik stond op van mijn bureau en liep langzaam naar het raam. Buiten bewoog de stad en de mensen verder, ongehinderd door onze kleine crisis van ego en creativiteit. Op het scherm stond nog steeds niets. Toch wist ik dat Zeno V. elk moment weer kon verschijnen, zomaar, uit het niets. Wie of wat het ook was, het volgde zijn eigen logica, zijn eigen ritme. 

 Misschien observeerde het ons, misschien onderwees het ons. Misschien lachte het om onze paniek. En terwijl ik daar stond, daalde het besef in dat het niet ging om het achterhalen van de maker, maar om wat het ons liet zien: dat schrijven, vertellen en verrassen niet langer een eigendom was van een mens. De columns zouden blijven komen. Wij konden alleen kiezen hoe we ermee om wilde gaan.