De Schaduwzijde van Technologie

Achter de schermen van onze glanzende apparaten, achter de façade van democratische instituties, wordt een nieuwe wereld gebouwd. Niet door gekozen leiders, maar door een elite van technologische architecten, de zogeheten techbro’s, die met code, data en algoritmes een samenleving vormgeven waarin controle belangrijker is dan keuze.

Deze technocratie heeft geen tanks nodig. Ze heeft onze aandacht. Onze verslaving aan schermen, onze honger naar bevestiging, onze angst om buitengesloten te worden. Democratie wordt niet in één klap afgebroken, maar langzaam uitgehold, door surveillance, door manipulatie van informatie, door het vervangen van menselijke besluitvorming door ondoorzichtige systemen. Wat de techbro’s nodig hebben om hun wereld te bouwen, is chaos. En die chaos leveren wij zelf, dagelijks, vrijwillig.

En chaos heeft een politieke bondgenoot nodig. De techbro’s hebben hun vrijheid niet bevochten, ze hebben haar gekregen. Van leiders als Trump, die instituties verachten en technologie omarmen als instrument van controle. Terwijl Trump en zijn administratie het christendom opnieuw op de kaart zet, een religie die velen van hen niet aanhangen, biedt hij hen een ideologische dekmantel. Trump breekt de rechtstaat af, ondermijnt de democratie, en opent de poort voor een technocratie waarin algoritmes regeren en menselijkheid verdwijnt. Het is een ongemakkelijke alliantie: tussen de dictator, de ultra conservativen als façade en technologie als wapen.

We zijn niet alleen slachtoffers. We zijn ook daders. Zodra we een beetje macht krijgen, een platform, een volgersaantal, een algoritmisch voordeel, gebruiken we die om anderen te onderdrukken. De kwetsbare mens wordt niet beschermd, maar genegeerd, bespot, gecanceld. We zijn zo beïnvloedbaar geworden dat we zonder weerstand meegesleurd worden in een fuik die we zelf helpen vullen. De dystopie is geen externe dreiging. Ze komt van binnenuit.

Het waren de nerds uit de jaren 90. De denkers, de bouwers, de idealisten. Velen van hen begonnen met dromen over het oplossen van menselijke tekortkomingen met technologie. Maar hun eigen tekortkomingen, sociale isolatie, gebrek aan empathie, honger naar erkenning, drugsgebruik, maken hen blind voor de gevolgen van hun creaties. In plaats van te kiezen voor een utopische samenleving, kiezen ze voor efficiëntie, voor controle, voor een wereld waarin alles meetbaar is, behalve menselijkheid.

We bevinden ons in een tijd waarin de verlichting niet langer draait om bevrijding, maar om uitwissing. Het wordt Dark Enlightening genoemd, waarin we onszelf uitroeien, niet door oorlog, maar door overgave. Door het opgeven van nuance, van traagheid, van twijfel. Door het vervangen van gemeenschap door netwerk, van gesprek door commentaar, van mens door profiel.