Breinbrekers en Verhalen

Achter de schermen van onze glanzende apparaten, achter de façade van democratische instituties, wordt een nieuwe wereld gebouwd. Het zijn geen gekozen leiders, maar technologische architecten, de zogeheten techbro’s, die met code, data en algoritmes een samenleving vormgeven waarin controle belangrijker is dan keuze. Deze technocratie heeft geen tanks nodig. Ze heeft onze aandacht. Onze verslaving aan schermen, onze honger naar bevestiging, onze angst om buitengesloten te worden. Democratie wordt niet in één klap afgebroken, maar langzaam uitgehold, door surveillance, door manipulatie van informatie, door het vervangen van menselijke besluitvorming door ondoorzichtige systemen. Wat de techbro’s nodig hebben om hun wereld te bouwen, is chaos. En die chaos leveren wij zelf, dagelijks, vrijwillig. We zijn niet alleen slachtoffers. We zijn ook daders. Zodra we een beetje macht krijgen, een platform, een volgersaantal, een algoritmisch voordeel,  gebruiken we die om anderen te onderd...

Uit het niets, wat leek, verschenen ze in de mailbox van de redactie. Niemand wist wie achter de columns zat. Ze verschenen op onregelmatige tijden, onder een naam die nergens geregistreerd stond. De stijl was scherp, de timing genadeloos. En het ergste? Ze waren beter dan de onze.  Eerst dachten we dat ze van onze stagiair kwamen. Iemand met te veel tijd en een giftige pen. Maar toen “Zeno V.” zijn tiende column publiceerde. Het verscheen om 03:14 uur. Geen intro, geen context. Alleen:  "Het is officieel: de redacteuren zijn overbodig, en ik heb daar net een perfect artikel over geschreven.”  Niemand wilde het toegeven, maar de column was goed. Te goed. De zinnen sneden waar wij nog polijstten. De metaforen waren rauw, trefzeker. En die openingszin? Die bleef hangen als een rookwolk: Het is officieel: de redacteuren zijn overbodig... De koffiemachine bleef onaangeroerd. Op de muur van de vergaderzaal schreef iemand met stift:             ...

Wat zich voordoet als bezorgd burgerschap is vaak niets meer dan een zorgvuldig georkestreerde campagne. Een jonge vrouw die zich profileert als “van het volk” poseert met Wilders en Baudet alsof ze hun nichtje is. Maar achter haar staat een machine. Je hoeft alleen maar naar haar X-account te kijken: “Rechtse Els”, aangemaakt in 2009. Toen was ze tien! Nee, dit is geen spontane woede. Dit is strategisch geplande agitatie. Extreemrechts heeft geleerd van de VS: hoe je met memes, sentiment en schijnoprechtheid de macht naar je toe trekt. En ze zijn hier. Ze zijn georganiseerd. Ze zijn meedogenloos. Els is geen burgeractivist. Ze is een zorgvuldig gepositioneerde pion in een groter schaakspel. Achter haar staat een grimmige, goed geoliede groep die zich niet zomaar gewonnen geeft. Ze weten precies hoe je misleiding, emotie en framing inzet om een samenleving te kantelen. Geen moslim te bekennen, maar toch de schuld. Op internet circuleren filmpjes van het belaagde D66-kantoor. Je hoort d...

Er is me weer wat opgevallen in het politieke landschap. Rechts, ooit de trotse anti-deugbrigade, heeft de deugkroon opgezet en paradeert nu als moreel kompas van de natie. De ironie druipt ervan af. Dezelfde stemmen die jarenlang “woke” afschilderden als een gevaar voor de vrije meningsuiting, eisen nu stilte en respect voor hun eigen heiligen. Kritiek op hun retoriek? Onfatsoenlijk. Vragen bij racisme? Haatzaaien. Israël bekritiseren? Antisemitisme. En Charlie Kirk? Die mag je niet eens postuum aanspreken op zijn giftige erfenis. Het is alsof rechts een morele make-over heeft ondergaan, maar dan met de finesse van een dronken kapper. De tongen die jarenlang vlijmscherp waren, worden nu met geweld uit monden getrokken. De rollen zijn omgedraaid: de provocateur is het slachtoffer geworden. En jij, met je nuance en je ongemakkelijke vragen, bent ineens de extremist. De strategie is simpel: - Zeg iets gruwelijks.    Bijvoorbeeld: “Migranten zijn een plaag.”  - Wacht op...

Wie beschermen we?  Het kan niet, het mag niet,  dat moord wordt bedekt met zwijgen.  Een ideologie die uitroeit,  en wij moeten stil blijven? Democratie brokkelt af in handen  van hen die haar misbruiken.  En wie zingt, schrijft, tekent protest  wordt geacht te bukken, weg te duiken? Wie is het slachtoffer? Niet zij die macht bezitten,  een volk uitgemoord,  door oorlogsmisdadigers zonder geweten, die mensenlevens breken en hun namen doen vergeten. Mag men niet uithalen,  niet schreeuwen, nergens voor staan?  Als protest wordt verboden,  Hoe kunnen we dan tegen onrecht in gaan?

1. Het menselijk product Geen beer, zalm of leeuwerik kent een God. Alleen de mens, begiftigd met zelfbewustzijn en een ontembare verbeelding, weeft verhalen om de chaos van het bestaan te ordenen. Geloof is geen werkelijkheid die van buitenaf tot ons komt, maar een illusie die wij zelf hebben voortgebracht. Het is de echo van onze angst voor het onbekende en ons verlangen naar samenhang. Ludwig Feuerbach zag dit scherp: de mens projecteert zijn eigen eigenschappen in het oneindige en aanbidt vervolgens zichzelf in de gedaante van God. 2. De gemiste weg van de rede Deze illusie is des te schrijnender omdat er een alternatief denkbaar was. Stel dat de mens, in plaats van mythes te verzinnen, van meet af aan had gekozen voor rationaliteit en logica. Dan had hij zijn energie niet verspild aan het dienen van onzichtbare machten, maar gebruikt om samenwerking en wederkerigheid te organiseren. Bezit was dan verdeeld uit inzicht, bestuur gebaseerd op kundigheid, identiteit gevormd door ervari...

Steeds vaker zie je hoe rechtse partijen linkse politici neerzetten als monsters. Kijk naar hoe Frans Timmermans wordt afgebeeld: niet als iemand met ideeën, maar als een bedreiging. En dat werkt. Vooral bij jonge mensen die nog zoekend zijn, die zich afvragen wie ze kunnen vertrouwen. Maar laten we eerlijk zijn: die beeldvorming is geen toeval. Het is een strategie. Want zolang jongeren zich afkeren van progressieve politiek, blijven ze straks zonder woning zitten. Zonder zekerheid. Zonder toekomst. Rechts is er voor de mensen die al veel hebben: de grootverdieners, de huiseigenaren, de beleggers. Zij verdienen aan de woningnood, terwijl starters verdrinken in wachttijden en torenhoge huren. En ondertussen worden mensen in de provincie bang gemaakt voor migranten, alsof zij het probleem zijn, terwijl het echte probleem zit in beleid dat verdeelt in plaats van verbindt. Het is tijd om door die rookgordijnen heen te kijken. Rechts verkoopt stilstand, angst en verdeeldheid. Maar wij hebb...