Breinbrekers en Verhalen

Geert Wilders is niet slechts een politicus met scherpe standpunten; hij is het product van een langdurige angst die in ideologie is veranderd. Zijn persoonlijke trauma is een nationaal programma geworden. Wat begon als een reactie op bedreigingen van extremisten, is uitgegroeid tot een ideologie waarin “de moslim” niet langer een individu is, maar een vijandig collectief. In zijn retoriek is zelfs de hardwerkende Nederlandse moslim niet meer deel van de samenleving, maar een risico of last. De voorzieningen van de staat, zegt hij impliciet, behoren alleen toe aan de “echte” Nederlanders. Wie in zijn retoriek het woord moslim vervangt door Jood, Surinamer of homoseksueel, hoort meteen de morele contouren van fascisme. Het is een echo van een andere tijd. De taal van uitsluiting, van het aanwijzen van een bevolkingsgroep als bedreiging, schuift gevaarlijk dicht langs het gedachtegoed dat Europa ooit in de afgrond trok. Het is een vorm van morele apartheid, verpakt als patriottisme. Filo...

De mythe van de werkende Nederlander Ze roepen het hard: “We moeten onze grenzen sluiten.” Want volgens rechts kan de Nederlander het allemaal zelf. De loodgieter, de tomatenplukker, de schoonmaker, de zorgverlener de vuilnisman. Alles uit eigen bodem.   Behalve dat die bodem leeg is.  Nederland vergrijst! Elke dag gaan er meer mensen met pensioen dan erbij komen.   De zorg piept. De bouw kraakt. De horeca zucht. Maar rechts roept: “We kunnen het zelf.”   Alsof de economie een volkstuin is.   Alsof je tomaten kunt plukken met meningen.   Alsof je een rollator kunt duwen met retoriek.   De realiteit belt aan. Ze spreekt Arabisch, Pools, Engels. En ze werkt. Terwijl jij nog op X zit te roepen dat ze weg moet. Bovendien wil de extreem rechtse Nederlander liever bijstand dan een baan zonder status. Liever klagen dan aanpakken. Liever “eigen volk eerst” dan “samen de schouders eronder.” Migratie als economische motor ...

Soms gaan mensen de straat op omdat ze niet meer kunnen ademen.   Moslims die voelen hoe hun blik wordt geweerd, hun bestaan verdacht gemaakt.   Ze protesteren niet uit ideologie, maar uit noodzaak.   Een poging om zichtbaar te blijven in een samenleving die hen liever overslaat. Soms gaan mensen de straat op omdat ze vinden dat anderen te veel ademen.   Opstandelingen die hun land zien veranderen, hun cultuur verdunnen,   hun woede richten op de ander die ‘elders’ vandaan komt.   Hun protest is geen verdediging, maar een poging tot wissen. Beide groepen zeggen: “Wij worden bedreigd.”   Beide groepen voelen zich verraden, genegeerd, geminacht.   En vroeg of laat, als frustratie geen taal meer vindt, wordt protest agressie.   Niet om gehoord te worden, maar om te overschreeuwen. Dan vervaagt het verschil tussen verdediging en aanval.   Dan weet niemand meer wie begon.   Dan wordt...

Achter de schermen van onze glanzende apparaten, achter de façade van democratische instituties, wordt een nieuwe wereld gebouwd. Het zijn geen gekozen leiders, maar technologische architecten, de zogeheten techbro’s, die met code, data en algoritmes een samenleving vormgeven waarin controle belangrijker is dan keuze. Deze technocratie heeft geen tanks nodig. Ze heeft onze aandacht. Onze verslaving aan schermen, onze honger naar bevestiging, onze angst om buitengesloten te worden. Democratie wordt niet in één klap afgebroken, maar langzaam uitgehold, door surveillance, door manipulatie van informatie, door het vervangen van menselijke besluitvorming door ondoorzichtige systemen. Wat de techbro’s nodig hebben om hun wereld te bouwen, is chaos. En die chaos leveren wij zelf, dagelijks, vrijwillig. We zijn niet alleen slachtoffers. We zijn ook daders. Zodra we een beetje macht krijgen, een platform, een volgersaantal, een algoritmisch voordeel,  gebruiken we die om anderen te onderd...

Uit het niets, wat leek, verschenen ze in de mailbox van de redactie. Niemand wist wie achter de columns zat. Ze verschenen op onregelmatige tijden, onder een naam die nergens geregistreerd stond. De stijl was scherp, de timing genadeloos. En het ergste? Ze waren beter dan de onze.  Eerst dachten we dat ze van onze stagiair kwamen. Iemand met te veel tijd en een giftige pen. Maar toen “Zeno V.” zijn tiende column publiceerde. Het verscheen om 03:14 uur. Geen intro, geen context. Alleen:  "Het is officieel: de redacteuren zijn overbodig, en ik heb daar net een perfect artikel over geschreven.”  Niemand wilde het toegeven, maar de column was goed. Te goed. De zinnen sneden waar wij nog polijstten. De metaforen waren rauw, trefzeker. En die openingszin? Die bleef hangen als een rookwolk: Het is officieel: de redacteuren zijn overbodig... De koffiemachine bleef onaangeroerd. Op de muur van de vergaderzaal schreef iemand met stift:             ...

Wat zich voordoet als bezorgd burgerschap is vaak niets meer dan een zorgvuldig georkestreerde campagne. Een jonge vrouw die zich profileert als “van het volk” poseert met Wilders en Baudet alsof ze hun nichtje is. Maar achter haar staat een machine. Je hoeft alleen maar naar haar X-account te kijken: “Rechtse Els”, aangemaakt in 2009. Toen was ze tien! Nee, dit is geen spontane woede. Dit is strategisch geplande agitatie. Extreemrechts heeft geleerd van de VS: hoe je met memes, sentiment en schijnoprechtheid de macht naar je toe trekt. En ze zijn hier. Ze zijn georganiseerd. Ze zijn meedogenloos. Els is geen burgeractivist. Ze is een zorgvuldig gepositioneerde pion in een groter schaakspel. Achter haar staat een grimmige, goed geoliede groep die zich niet zomaar gewonnen geeft. Ze weten precies hoe je misleiding, emotie en framing inzet om een samenleving te kantelen. Geen moslim te bekennen, maar toch de schuld. Op internet circuleren filmpjes van het belaagde D66-kantoor. Je hoort d...